Skip to main content
home-page
Deel op facebook
Deel op twitter

Een venster op het verleden

Hoogstamboomgaarden dragen een stukje van onze geschiedenis met zich mee en zijn daarom waardevol levend erfgoed. Ze gunnen ons een blik op het leven van onze voorouders. Ze laten ons het landschap herbeleven waarin onze grootouders leefden en werkten. We kunnen er proeven van de smaken die zij dagelijks aten.

De fruitteelt kent een lange geschiedenis. In verschillende types boomgaarden, met elk hun eigen specifiek kenmerken, kunnen we een deel van die geschiedenis aflezen.  Fruittuinen bij kasteeldomeinen tonen ons de ontwikkeling van verschillende lei- en snoeivormen die vanaf de 16de hun intrede deden. Boerenweides nabij hoeves laten zien hoe onze voorouders vanaf de middeleeuwen veeteelt combineerden met de productie van fruit(producten) voor eigen gebruik.

De meeste hoogstamboomgaarden die we nu nog terugvinden in Haspengouw en Voeren zijn echter weideboomgaarden,  een relict van het begin van de commerciële fruitteelt die vanaf het einde van de 19de eeuw opgang maakte en tussen beide Wereldoorlogen zijn hoogtepunt kende.

De commercialisering van de fruitteelt leidde tot het ontstaan van een aantal fruitregio’s met hoogstamboomgaarden als karakteristieke landschapselementen, zoals het Pajottenland, het Meetjesland, het Hageland,… Van al deze (voormalige) Vlaamse fruitstreken, bleef dit landschap het best bewaard in Haspengouw en Voeren, waar we dit oude rurale landschap ook vandaag nog kunnen beleven en waar hoogstamboomgaarden mee de identiteit van de regio bepalen.

Ook heel wat bouwkundig erfgoed in de streek ontstond door de hoogstamteelt. Denk maar aan stroopfabriekjes en het fruitspoor,  een oude spoorlijn die zich als een groen lint door het Haspengouwse landschap slingert. Sommige delen ervan zijn omgevormd tot fiets- en wandelpad, waarlangs je het fruitig verleden van de streek kan ontdekken. In het fruitstreekmuseum kan je terecht voor een overzicht van de geschiedenis van de fruitteelt in Haspengouw. Hier vind je ook fascinerende voorwerpen zoals de oudste sorteermachine uit Europa en de oudste veilingklok van België.

Hoogstamboomgaarden met erfgoedwaarden kan je terugvinden in de inventaris onroerend erfgoed. De erfgoedwaarden van hoogstamboomgaarden zijn onder andere te vinden in de inrichting en het beheer van de boomgaarden. Hieruit kunnen we veel leren over oude teelttechnieken, zoals enten, veredelen en snoeien van hoogstamfruitbomen, maar ook over hoe landbouwers vroeger hun grond zo efficiënt mogelijk gebruikten door verschillende teelten te combineren.

Veel van deze oude technieken vergden grote vaardigheid en dreigen verloren te gaan. De gevlochten kornoeljehagen die landbouwers in de streek rond Groot-Gelmen aanlegden om het vee op de boomgaard te houden, bijvoorbeeld.

Ook de specifieke streekeigen rassen die je terugvindt in hoogstamboomgaarden en die door eeuwenlange selectie ontstonden, hebben erfgoedwaarde. Iedereen kent wel jonagoldappelen en conférenceperen, maar wie heeft al ooit gehoord van Oude grijskes, sterappeltjes, Dubbel flippen, Koolstok of boterkers? Nochtans komen er in Haspengouw meer dan 300 appel- peren-, kersen- en pruimenvariëteiten voor, elk met eigen kenmerken en toepassingen: zoete en zure variëteiten, om uit de hand te eten, te bereiden in een heerlijke maaltijd of te verwerken tot sap, stroop, confituur of cider.

De mogelijkheden zijn eindeloos: opleggen, stoven, drogen, bakken … In deze brochure vind je heel wat typisch Haspengouwse fruitsoorten en hun toepassingen terug. Benieuwd geworden hoe dit hoogstamfruit smaakt en waar je het kan vinden? Ga dan op zoek naar plukvers hoogstamfruit op goedgeplukt.be